بهناز میر مطهریان

خرداد و تیرماه هرسال با مطرح شدن بحث تسلیم اظهارنامه‌های مالیاتی، بحث پرداخت مالیات فوتبالیست‌ها هم رونق می‌گیرد. قشری که یکی از بزرگ ترین بدهکاران و فراری‌های مالیاتی هستند و قوانین محکمی برای جلوگیری از تخلف آنها وجود ندارد. نهایتاً ماجرای بدهی‌های مالیاتی فوتبالیست‌ها به یک ممنوع الخروجی یا ممنوع المعامله شدن ساده ختم می‌شود که آن هم در مواقع لزوم با گرفتن تعهد بابت پرداخت بدهی مالیاتی، متوقف خواهد شد. داستان مالیات فوتبالیست‌ها اما چنان تو در توست که ما ترجیح می‌دهیم در این گزارش از نگاه بازیکنان، مربیان و مدیران فوتبالی به مشکلات آن بپردازیم و قضاوت را بر عهده خوانندگان بگذاریم.
در روزگاری که بسیاری از کشورهای بزرگ دنیا با درآمد حاصل از مالیات اداره می‌شوند، ایران یکی از بی توجه ترین کشورها به مقوله مالیات است.
 بدهکاران و فراری‌های مالیاتی در بسیاری از کشورها با جرائم سنگینی تا مرز زندانی شدن هم پیش می‌روند اما در ایران ماجرا به ممنوع الخروجی و ممنوع المعامله شدن ختم می‌شود که آن هم با یک تعهد ساده در مواقع لزوم برداشته خواهد شد.
از دانه درشت‌هایی که به هر طریقی از پرداخت مالیات فرار می‌کنند که بگذریم، یکی از بزرگترین بدهکاران مالیاتی کشورها فوتبالیست‌ها هستند و در ایران این بدهی‌های مالیاتی زیر سایه مشکلاتی از قبیل بی پولی باشگاه‌ها و پرداخت نشدن به موقع مبلغ قراردادها گم می‌شود.
از پزشکی که به خاطر فرار از پرداخت مالیات، از بیماران پول نقد طلب می‌کند تا پول از طریق کارت خوان به حسابش واریز نشود و مشمول مالیات سنگین نشود، تا فوتبالیست‌هایی که سال‌ها به دلایل مختلف مالیات خود را پرداخت نمی‌کنند، همه اجحاف‌های بزرگی هستند در حق کارمندانی با حقوق یک دهم آنها که هرماه مالیات همان مبلغ ناچیز هم از حقوق شان کسر می‌شود.
هرسال در آستانه شروع لیگ و ثبت قرارد‌اد بازیکنان و همزمان با تسلیم شدن اظهارنامه‌های مالیاتی، بحث بدهی‌های مالیاتی آنها مطرح می‌شود و با شروع فصل، جذابیت‌های فوتبال به بحث اقتصادی مالیات بازیکنان می‌چربد و همه چیز به فراموشی سپرده می‌شود.
سوال بی پاسخ اینجاست که چه کسی مقصر به وجود آمدن این کلاف سردرگم است؟
مشکل اصلی از محکم نبودن قوانین فدراسیون فوتبال و سازمان لیگ نشأت می‌گیرد یا باشگاه‌ها مقصرند که پول بازیکنان را به موقع پرداخت نمی‌کنند؟
 آیا به خاطر همین بی برنامگی در پرداخت مالیات‌ها نیست که خیلی از ستاره‌ها برای باشگاه‌ها شرط عجیبی را می‌گذارند که باشگاه‌ها باید مالیات آنها را پرداخت کنند؟
 فخرالدینی: از باشگاه پول نمی‌گیریم اما باید مالیات بدهیم
پای درد دل همه بازیکنان بدهکار به اداره مالیات که بنشینید، همگی از یک درد مشترک می‌گویند و آن پرداخت نشدن مطالبات شان از سوی باشگاه هاست. این بازیکنان معتقدند که همه تنها مبلغ قراردادشان را می‌بینند و هیچکس به مبلغ دریافتی شان توجهی نمی‌کند.
میلاد فخرالدینی یکی از بازیکنانی است که همچنان بابت بدهی مالیاتی که بابت قراردادش با باشگاه استقلال داشته، ممنوع الخروج است. استقلالی‌ها نه تنها طلب او را پرداخت نکرده اند، بلکه با وعده و وعیدهایی که به او دادند، فخرالدینی را متقاعد کردند که بیش از نیمی از مطالباتش را ببخشد.
 فخرالدینی این میزان از طلبش را بخشید اما استقلال مابقی آن را پرداخت نکرد. چک‌ها پاس نشد و بدهی مالیاتی هم پابرجا ماند. کار به جایی رسیده که فخرالدینی باید کل طلبش را به ازای مالیات عقب افتاده و جریمه‌هایش پرداخت کند. نه فدراسیون فوتبال پاسخ روشنی به او می‌دهد و نه مسوولان باشگاه استقلال پاسخی به تماس‌هایش می‌دهند.
بازیکنانی با سرنوشتی مشابه فخرالدینی کم نیستند و هیچ راه حلی هم برای حل مشکل‌شان ندارند.
 
مجید جلالی: مالیات می‌دهیم و هیچ خدماتی نمی‌گیریم
هرچند میزان مربیان طلبکار از باشگاه‌ها هم کم نیست و مشکلی که بازیکنان را آزار می‌دهد، درباره مربیان هم وجود دارد اما باز هم باشگاه‌ها معمولاً در شرایط عادی پول مربیان خود را راحت‌تر از پول بازیکنان پرداخت می‌کنند.
مگر آن که مشکلات مالی باشگاه‌ها بیش از اندازه حاد باشد. گلایه‌های مربیان فوتبال اما در بحث مالیات‌ها قدری متفاوت است و آنها معتقدند که عدالت درباره شان رعایت نمی‌شود.
 مجید جلالی، به‌عنوان سرمربی تیم فوتبال پیکان و رییس کانون مربیان در این رابطه می‌گوید: «مربیان باید با ضریب 45 درصد بیشترین مالیات را بدهند، درحالی که هیچ مربی در ایران پول تمام قرارداد خود را نمی‌گیرد. شاهد هستم باشگاه 3 درصد مالیات و فدراسیون 2 درصد برای مالیات جداگانه از مبلغ قرارداد کسر می‌کنند و آن را هم پرداخت نمی‌کنند. کسر شدن جریمه‌های انضباطی از مبلغ قرارداد همه باید از جیب مربیان پرداخت شود و مربیان باید مالیات تمام قرارداد نوشته شده را پرداخت کنند که بی‌عدالتی است و باید میزان آن تغییر کند چرا که نزدیک به 50 درصد می‌شود.»
رییس کانون مربیان در مقایسه جالبی بین پرداختی مالیات مربیان ایرانی و اروپایی به نکته مهمی اشاره می‌کند: «در اروپا به مربیان بابت پرداخت 45 درصد مالیات خدماتی می‌دهند و امنیت شغلی وبیمه عمر و 5 سال بیمه بیکاری درصورت بدون تیم ماندن می‌دهند. درفوتبال ایران اما هیچ خدماتی به مربیان نمی‌دهیم و اگر مربی درحین کار آسیب ببیند و یا در طول فصل برکنارشود و سال‌ها بدون تیم بماند، هیچ کس جوابگو نخواهد بود.»
 
 

موضوعی که در فوتبال ایران خیلی باب شده و در فوتبال اروپا هرگز مشابهش را پیدا نمی‌کنید، بحث پرداخت مالیات بازیکنان از سوی باشگاه هاست. این قانون نانوشته چیزی نیست که در یک یا چند باشگاه خاص اجرا شود، این موضوعی است که ستاره‌ها آن را در قالب شرط‌های ضمن قراردادشان می‌آورند. اگر باشگاهی خواهان جذب ستاره هاست باید قبول کند که بدهی‌های مالیاتی شان را پرداخت کند. هوشنگ نصیرزاده، به‌عنوان مدیرعامل باشگاه گسترش فولاد که مدت‌ها به‌عنوان رییس کمیته تبیین مقررات فدراسیون فوتبال هم مشغول به کار بوده، به نمایندگی از مدیران باشگاه‌ها و مدیران فدراسیون در این رابطه می‌گوید: «اداره مالیات مودی پرداخت مالیات را خود فرد و خود بازیکن می‌داند. حتی اگر بازیکنی در شروط قرارداد خود به این نکته تأکید کند که پرداخت مالیات قراردادش برعهده باشگاه است و در نهایت این مبلغ از سوی باشگاه پرداخت نشود، اداره مالیات باز هم بازیکن را جریمه می‌کند، نه باشگاه را!»

 

توقع سازماندهی موضوع بدهی‌های مالیاتی بازیکنان از فدراسیونی که هنوز نتوانسته بر قوانین خود مبنی بر ممانعت از ثبت قرارداد بازیکنان باشگاه‌های بدهکار پابرجا بماند، توقع بی جایی است. با این حال اما به نظر می‌رسد یکی از راه حل‌های ممکن برای مدیریت فرارهای مالیاتی جامعه فوتبال، اضافه شدن برگه تسویه حساب مالیاتی بازیکنان و مربیان در هنگام ثبت قرارداد است. بدون شک اجرای بی نقص این قاعده مستلزم آن است که فدراسیون در زمینه بدهی باشگاه‌ها به بازیکنان و مربیان هم قدری محکم‌تر برخورد کند تا سلسله بی نظمی‌های اینچنینی به مرور درست شود. مشکل فوتبال این است که ستاره‌های فوتبالی بر روی قوانین فدراسیون فوتبال تأثیرگذارند و گاهی حرف آخر را می‌زنند، حال آنکه در فوتبال اروپا این قانون است که حرف اول و آخر را می‌زند.

 

هفته اول
 لیگ برتر

پنج‌شنبه 4/5/97
پدیده مشهد     پرسپولیس
سایپا     سپیدرود رشت
گسترش فولاد     استقلال خوزستان
نساجی مازندران     ذوب‌آهن
نفت مسجدسلیمان     تراکتور
استقلال     پیکان
فولاد خوزستان     پارس جنوبی جم
سپاهان     صنعت‌نفت آبادان
 

جام ملت‌های آسیا
دوشنبه 17/10/97
ایران     یمن، ساعت 20:30
شنبه 22/10/97
ایران     ویتنام، ساعت 15:30
سه‌شنبه 25/10/97
ایران     عراق، ساعت 20:30

بازی‌های تیم‌های همگروه ایران در جام ملت‌های آسیا

‌سه‌شنبه 18/10/97
عراق    ویتنام، ساعت 18:00
شنبه 22/10/97
یمن     عراق، ساعت 18:00
سه‌شنبه 25/10/97
یمن    ویتنام، ساعت 20:30

 مرحله یک چهارم پایانی لیگ قهرمانان آسیا

دور رفت
دوشنبه 5/6/97
استقلال     السد قطر
ساعت 20:30
سه‌شنبه 6/6/97
الدحیل قطر     پرسپولیس
ساعت 20:00

 دور برگشت
دوشنبه 26/6/97
السد قطر    استقلال
ساعت 20:30
سه‌شنبه 27/6/97
پرسپولیس     الدحیل قطر
ساعت 19:45

 

یکی از راه حل‌هایی که گفته می‌شود فدراسیون فوتبال برای جلوگیری از فرارهای مالیاتی فوتبالی‌ها انجام دهد، تأکید بر ارائه برگه تسویه حساب مالیاتی، در هنگام ثبت قراردادهاست. این پیشنهاد اما سال هاست در حد یک پیشنهاد ساده باقی مانده و فدراسیون فوتبال و سازمان لیگ تصمیمی برای اجرای جدی آن ندارند. چرا که معتقدند مسائل مالیاتی بازیکنان و مربیان فوتبال ارتباطی با فدراسیون فوتبال ندارد که بخواهد قانون و مقرراتی در راستای آن وضع کند.
اگر کسی بخواهد درباره ارائه برگه تسویه حساب مالیاتی در هنگام ثبت قراردادها اظهارنظر کند، بدون شک فریبرز محمودزاده، مسوول کمیته نقل و انتقالات سازمان بهترین گزینه است. محمودزاده در همین رابطه می‌گوید: «در سال‌های اخیر با موضوع تسویه حساب مالیاتی به صورت چندگانه برخورد شده است. در نهایت هم همه این اقدامات منتج شده به این موضوع که فدراسیون فوتبال و سازمان لیگ مسوولیتی در قبال پرداخت بدهی مالیاتی بازیکنان ندارند. نقش سازمان لیگ و فدراسیون فوتبال در این زمینه، صرفاً نقشی حمایتی- ارشادی است. سازمان لیگ اصلاً اجازه دخالت در این زمینه را ندارد.»
محمودزاده همچنین معتقد است: «یکی از دلایل اصلی که رونالدو رئال مادرید را ترک کرد، همین بود که احساس می‌کرد باشگاه رئال مادرید حمایت لازم را در زمینه پرداخت بدهی‌های مالیاتی‌اش از او ندارد.
 رونالدو 8/18 میلیون دلار بدهی مالیاتی دارد اما آیا به خاطر این بدهی مالیاتی، لالیگا مانع فعالیتش می‌شود؟ یا درباره مسی همینطور! قطعاً پاسخ منفی است. حتی کسی باشگاه رئال مادرید را هم بابت بدهی مالیاتی رونالدو متهم نمی‌کند چون تنها بازیکن است که مسوول اصلی پرداخت مالیات خود است.»
مسوول کمیته نقل و انتقالات سازمان لیگ، در دفاع از فدراسیون فوتبال همچنین می‌گوید: «‌درباره فوتبالیست‌ها، بازیگران و برخی هنرمندان داخلی هم بارها شنیده‌ایم که آنها به خاطر بدهی‌های مالیاتی ممنوع الخروج شده‌اند. چه نتیجه‌ای می‌گیریم؟ اینکه افراد شخصاً بابت بدهی‌های مالیاتی شان مقصر هستند. برهمین اساس ما به‌عنوان متولی فوتبال خیلی نمی‌توانیم در چنین مسائلی ریز شویم. با این حال توصیه‌هایی برای اهالی فوتبال داریم که ارائه می‌کنیم تا بدهی‌های مالیاتی شان را به موقع پرداخت کنند.»
محمودزاده همچنین تأکید می‌کند: «فدراسیون فوتبال از بین نهادهای خارج از فوتبال با اداره مالیات بهترین مراودات را دارد. مکاتبات زیادی با اداره مالیات داریم اما چون کارفرمای بازیکنان به حساب نمی‌آییم، نمی‌توانیم درباره این بحث وارد جزییات شویم. در واقع باشگاه‌ها کارفرمای بازیکنان به حساب می‌آیند و مبلغ قرارداد بازیکنان و مربیان از کانال آنها پراخت می‌شود و آنها بهترین مرجع برای کنترل پرداخت مالیات خواهند بود. هرچند که در نهایت آنها هم نمی‌توانند به جای بازیکنان پاسخگوی پرداخت نشدن به موقع مالیات‌ها باشند.»
مسوول کمیته نقل و انتقالات سازمان لیگ در نهایت می‌گوید: «پرداخت مالیات برعهده شخص بازیکن است و کنترل آن هم برعهده باشگاه است. سازمان لیگ صرفاً می‌تواند نقش نظارتی-حمایتی داشته باشد و اجازه دخالت در امور باشگاه‌ها را ندارد.»
 

باشگاه استقلال در شرایطی اسناد پرداخت مالیات بازیکنان و مربیان خارجی خود را منتشر کرد که سازمان لیگ 4 سال پیش (زمان ریاست تاج) اعلام کرد که باشگاه‌ها اجازه ندارند مالیات بازیکنان و مربیان خود را پرداخت کنند و این امر بر عهده خود آنهاست.
تاج فروردین سال 93 در این باره گفته بود: «باشگاه‌ها به جز پرداخت مالیاتی که برعهده‌شان است حق تقبل کردن پرداخت مالیات دیگری را ندارند و در این رابطه ما در کنار سازمان امور مالیاتی هستیم و اگر مشکلاتی برای بازیکنان و مربیان به وجود آید از تصمیمات آنها دفاع می‌کنیم. عملکرد سازمان لیگ نشان داده که بر اجرای تصمیماتش پافشاری می‌کند و ذره‌ای کوتاه نخواهد آمد.»
بدون تردید استقلال تنها باشگاهی نیست که خلاف این مساله عمل می‌کند بلکه باشگاه‌های زیادی هستند که بدون اهمیت دادن به این موضوع، پرداخت برخی از بازیکنان و مربیان‌شان را عهده‌دار می‌شوند. شاید آنها به این خاطر که نمی‌خواهند بازیکنان و مربیان خود را از دست دهند پرداخت مالیات آنها را برعهده می‌گیرند تا شاید مانع از جدایی‌شان از تیم و فشار هواداران شوند. در واقع باشگاه‌ها به طور واضح برخی قوانین فدراسیون فوتبال را نادیده می‌گیرند، چه برسد به موضوع پرداخت‌های مالیاتی که خود فدراسیون مدعی است تنها در حد توصیه بوده است.
 

سازمان لیگ خیلی زود نسبت به انتشار مطلبی در رسانه‌ها در خصوص نظارت ضعیف فدراسیون فوتبال و سازمان لیگ در زمینه پرداخت‌های مالیاتی واکنش نشان داده است. براساس مطلبی که روی سایت سازمان لیگ منتشر شده، این سازمان اعلام کرده که مهدی تاج در صحبت‌های خود درباره پرداخت مالیات قراردادها از سوی خود بازیکنان، به درستی به این نکته مهم اشاره کرده‌ است. در این مطلب آمده: «مالیات بر درآمد اشخاص بر عهده شخصی است که درآمدی را کسب می‌کند اما در عین حال اظهارات ایشان جنبه ارشادی داشته و در جهت حمایت از حقوق باشگاه‌ها بوده است تا در شرایطی که به دلیل مشکلات اقتصادی موجود در ایفای تعهدات اصلی و اولیه خود با مشکل مواجه و اکثریت آنها برای تأمین بخشی از هزینه‌های خود از منابع عمومی بهره‌مند هستند‌، تعهد اضافه دیگری بر آنها تحمیل نشود.
بدیهی است باشگاه‌ها دارای شخصیت حقوقی مستقل بوده و مسوولیت مستقیم کلیه تعهدات و دیونی که برعهده می‌گیرند با خود ایشان است و فدراسیون فوتبال و سازمان لیگ تا زمانی که تصمیمات و اقدامات باشگاه‌ها با اساسنامه فدراسیون و سایر مقررات مربوطه مغایرتی نداشته باشد به مسائل داخلی آنها ورود نخواهند کرد.»
 

برخی افراد اعتقاد دارند یکی از دلایل اینکه بسیاری از بازیکنان و مربیان خارجی به ایران می‌آیند محول شدن بحث پرداخت مالیات بر درآمد است. اگر چه سازمان لیگ و فدراسیون فوتبال ایران اعلام کرده‌اند پرداخت مالیات برعهده افراد است نه باشگاه و فدراسیون اما چه بسیار بازیکنان و مربیانی بودند و هستند که از این کار طفره می‌روند و پرداخت مالیات‌شان را برعهده طرف قرارداد (باشگاه‌ها) می‌گذارند. میزان مالیات در ایران هم براساس فرمول خاصی که وجود دارد محاسبه و گفته می‌شود حداقل آن 15 درصد است.اینکه در کشورهای پیشرفته بحث پرداخت مالیات‌ به چه صورت است سؤال مهمی است. در اروپا کشور اسپانیا با 52درصد بیشترین مالیات را از بازیکنان اخذ می کند و به ترتیب بوندس‌لیگای آلمان 47/47، لیگ برتر انگلیس 45 درصد، سری‌ A ایتالیا 45 درصد، لوشامپیونه فرانسه 45 درصد و کشور‌های روسیه و اوکراین با 13 ‌و 17 در‌صد کمترین مالیات را از بازیکنان فوتبال می‌گیرند.ژاوی هافبک باتجربه بارسلونا راهی السد قطر شد. او برای هر فصل بازی در این تیم 10 میلیون یورو  برای اولین فصل حضورش در السد قطر دستمزد گرفت و دلیل اینکه بازیکنان سرشناسی همچون پپ گواردیولا، ژاوی هرناندس، گابریل باتیستوتا‌، لوکا تونی و رائول گونزالس برای کسب درآمد قبل از بازنشستگی خود به لیگ‌های عربی حوزه خلیج‌فارس می‌آیند صفر بودن مالیات بر درآمد در این کشورها است و بازیکنان پا به سن گذاشته باانگیزه درآمد بیشتر به لیگ‌های عربی چراغ سبز نشان می‌دهند.